سرگیجه در سالمندان

سرگیجه یکی از شایع‌ترین شکایات و مشکلات سلامتی در میان افراد مسن است، به طوری که حدود 25 درصد از افراد بالای 72 سال دچار عدم تعادل یا بی‌ثباتی به دلیل سرگیجه می‌شوند. دژنراسیون مرتبط با سن گوش داخلی و گردن از دلایل اصلی سرگیجه در افراد مسن است. متأسفانه، افزایش خطر سرگیجه با کاهش عملکرد تعادل و عضلات وضعیتی همزمان است، بنابراین در افراد مسن‌ که علائم سرگیجه دارند، بیشتر از افراد جوان‌ احتمال افتادن و سقوط وجود دارد. از آنجایی که زمین خوردن علت شماره یک بستری شدن در بیمارستان و مرگ تصادفی در افراد مسن است، مهم است که فورا علائم سرگیجه در سالمندان را شناسایی و درمان را به سرعت آغاز کنید.

سرگیجه اصطلاحی است که می تواند شامل سبکی سر،کسالت، چرخش، ترس و عدم تعادل باشد. اگر عزیزان سالمند شما دوره‌های سرگیجه را تجربه می‌کنید، سعی کنند علائم را به دقت برای ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شرح دهید تا بتواند تشخیص دقیقی بدهد. اگر سرگیجه موجب عدم توانایی حرکت و تعادل در سالمندان شده برای رفاه حال آنها می‌توانید درخواست ویزیت سالمندان در منزل را از مراکز خدمات پرستاری شناخته شده و معتبر مانند مرکز خدمات پرستاری تهران درمان داشته باشید. سرگیجه در سالمندان موضوع مهمی است، این مشکل می‌تواند جنبه‌های مختلف زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله به این موضوع پرداخته شده، علت و نحوه درمان سرگیجه در سالمندان نیز به صورت مفصل شرح داده شده است.

سرگیجه در سالمندان نشانه چیست؟

در حالی که سرگیجه و عدم تعادل می‌تواند ناشی از اختلال عملکرد در مرکز تعادل مغز باشد، سیستم دهلیزی محیطی و گردن (ستون فقرات گردنی) در اکثر موارد علت سرگیجه غیر قابل توضیح هستند. هنگامی که سیستم دهلیزی به طور طبیعی کار می‌کند، به مغز می‌گوید که شما از نظر گرانش کجا هستید. این درست مانند یک ژیروسکوپ(ابزاری برای اندازه‌گیری یا حفظ حرکت دورانی) است. همچنین، هنگامی که گردن از نظر فیزیکی سالم است، با حرکت دادن طبیعی سر اجازه می‌دهد تا ژیروسکوپ‌ها به راحتی حرکت را حس کنند. اگر یکی یا هر دوی این سیستم‌ها خراب شوند، منجر به بی نظمی و علائم سرگیجه در سالمندان می‌شوند.

در طول زندگی، ما به سیستم دهلیزی، واقع در گوش داخلی، برای کمک به حفظ تعادل خود متکی هستیم. سیستم دهلیزی بخشی از سیستم عصبی است که وظیفه دارد به مغز در مورد تعادل بدن بگوید. مراکز تعادل در مغز اطلاعات را از سیستم دهلیزی دریافت کرده و آن را با سایر اطلاعات حسی (بینایی، لامسه) برای کنترل تعادل ادغام می‌کند. به عنوان مثال، هنگامی که شما در حال راه رفتن هستید، سیستم دهلیزی اطلاعاتی در مورد جهت گیری و حرکت شما به مغز شما ارسال می‌کند. مغز شما همچنین اطلاعاتی در مورد آنچه که می‌بینید و اینکه آیا زمینی که روی آن راه می‌روید صاف و پایدار است، دریافت می‌نماید. تمام این اطلاعات به مغز کمک می‌کنند تا در هنگام انجام فعالیت‌های مختلف، مانند بلند شدن از رختخواب و راه رفتن در خواربارفروشی محلی، مطمئن‌ترین راه را انتخاب کند.

در واقع هر بار که حرکت می‌کنید، سیستم دهلیزی اطلاعاتی در مورد سرعت، جهت و وضعیت کلی شما به مغز منتقل می‌کند تا بتواند حرکات بعدی شما را هماهنگ کند و شما با خیال راحت در مسیری که می‌خواهید حرکت کنید. اگر سیستم دهلیزی مختل شود، تعادل دچار مشکل شده و علائم سرگیجه را تجربه خواهید کرد. افراد مسن بیشتر در معرض این نوع اختلال قرار دارند.

علت سرگیجه سالمندان چیست؟

سرگیجه در سالمندان به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتتد. در زیر به مهمترین آنها می‌پردازیم:

• سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم (BPPV) : این شایع‌ترین علت سرگیجه در افراد مسن است. BPPV زمانی ایجاد می‌شود که کریستال‌های کربنات کلسیم در اندام‌های گوش داخلی از غشای ژلاتینی جدا شوند. غشای ژلاتینی معمولاً کریستال‌های کربنات کلسیم را در جای خود نگه می‌دارد. هنگامی که این کریستال‌ها آزادانه شناور می‌شوند، می‌توانند به اشتباه سلول‌های مو را در کانال نیم دایره‌ای (سه کانال نیم دایره ای پر از مایع در گوش داخلی وجود دارد که وظیفه ارائه اطلاعات چرخشی به مغز را بر عهده دارند. کانال‌های نیم دایره‌ای به مغز می‌گویند، تعادل را کنترل کند) فعال کنند و در نتیجه زمانی که موقعیت سر یا بدن را تغییر می‌کند، یک احساس کوتاه و اغلب شدید سرگیجه در سالمندان ایجاد می‌شود.

بسیاری از افراد مسن مبتلا به BPPV هنگامی که سر خود را به سمت بالا یا پایین حرکت می‌دهند یا زمانی که در رختخواب دراز می‌کشند و غلت می‌زنند، علائم سرگیجه را تجربه می‌کنند. سرگیجه در سالمندان معمولاً در عرض 15 تا 20 ثانیه برطرف می شود، زیرا کریستال ها در پایه کانال نیم دایره قرار می گیرند. در موارد حاد  BPPV همچنین ممکن است باعث تهوع، استفراغ، نیستاگموس (حرکات سریع و غیرارادی چشم)، احساس سبکی سر و احساس غش شود.

• انحطاط پیشرونده ستون فقرات: دومین علت شایع سرگیجه در افراد مسن، انحطاط پیشرونده ستون فقرات، به ویژه ستون فقرات گردنی یا گردن است. وقتی گردن به دلیل سیر طبیعی پیری و یا به دلیل آرتروز تحلیل می‌رود، به راحتی حرکت نمی‌کند و می‌تواند پیام‌های خطایی در مورد موقعیت سر به مغز ارسال کند. وقتی بین آنچه حسگرهای گردن می‌گویند و بینایی و سیستم دهلیزی ناهماهنگی حسی وجود داشته باشد، پیامد آن علائم سرگیجه، به ویژه عدم تعادل است که می تواند منجر به زمین خوردن شود.
• تنظیم غیر طبیعی فشار خون: این مشکل در میان افراد مسن شایع است. افت فشار خون ارتواستاتیک ( وضعیتی) ناشی از فشار خون پایین است و سرگیجه یک علامت کلیدی آن است. اگر فرد سالخورده هنگام ایستادن سریع  احساس ناراحتی یا سبکی سر کرد، به طور حتم افت فشار خون ارتواستاتیک را تجربه می‌کند. این نوع سرگیجه معمولا در عرض چند ثانیه تمام میشود.
• اضطراب و سایر اختلالات سلامت روان: نیز می‌توانند باعث سرگیجه شوند. این امر به ویژه در افراد مسن شایع است، زیرا آنها مرتب نگران از دست دادن تعادل خود هستند و این ممکن است خطر سرگیجه و افتادن را افزایش دهد.
• عوارض جانبی ناشی از مصرف برخی داروها یا تداخل دارویی: در نهایت، بسیاری از داروها دارای یک عارضه جانبی مثل سرگیجه هستند. مهارکننده‌های ACE، مسدودکننده‌های بتا و مسدودکننده‌های کانال کلسیم، داروهای رایج فشار خون هستند که برای بیماران مسن تجویز می‌شوند. علاوه بر این، اگر فرد مسن چندین دارو مصرف میکند، پرستار سالمند یا هر مراقب دیگری باید این موضوع را با پزشک در میان بگذارد کنید تا هیچ تداخل دارویی باعث ایجاد سرگیجه در سالمندان نشود.

درمان سرگیجه در سالمندان

اگرچه درمان سرگیجه در سالمندان ممکن است بسته به علت سرگیجه تا حدودی متفاوت باشد، اما یک گزینه درمانی وجود دارد که به طور قابل توجهی حملات سرگیجه را کاهش می‌دهد یا حتی آنها را از بین می‌برد: 

درمان توانبخشی دهلیزی (VRT) : این روش درمانی از فیزیوتراپی برای کاهش علائم سرگیجه، بهبود تعادل و وضعیت بدن استفاده می‌کند. نتیجه درمان توانبخشی دهلیزی بهبود عملکرد کلی، استقلال و کاهش خطر افتادن است. با استفاده از این روش درمانی و انجام حرکات تخصصی توسط فیزیوتراپیست  تغییر موقعیت ویژه و ماهرانه‌ای انجام خواهد شد تا کریستال‌های شل شده گوش داخلی به جایی که از آن آمده‌اند، یعنی اندام اتولیت(اندام‌های اتولیت توسط یک غشای ژلاتینی پوشیده شده‌اند که کریستال‌های کربنات کلسیم سنگینی در آن تعبیه شده است) بازگردانده شوند. این در نهایت از فعال کردن نامناسب کانال‌های نیم دایره ای گوش داخلی جلوگیری می‌کند.

VRT همچنین می‌تواند به طور قابل توجهی به بیماران مبتلا به درد و سفتی گردن کمک کند تا محدودیت تحرک در ستون فقرات را کاهش دهند. این باعث خواهد شد تا علائم سرگیجه، به ویژه عدم تعادل تا حدودی بهبود یابند. استفاده از تکنیک‌های درمان دستی، حرکت دادن مفاصل و استفاده از روش‌هایی مانند نور لیزر، طب سوزنی، استفاده از امواج ضعیف الکتریکی و سونوگرافی نیز می‌توانند تحرک گردن و ستون فقرات را بهبود بخشیده و به رفع علائم سرگیجه کمک کنند.

درمان خانگی سرگیجه سالمندان

تکنیک‌های خانگی برای کاهش یا جلوگیری از سرگیجه در سالمندان وجود دارد. این تکنیک‌ها می‌توانند بخشی از وظایف پرستار سالمند در منزل باشند. از جمله:

• سالمند نباید موقعیت سر یا بدن خود را به طور ناگهانی تغییر دهد. به عنوان مثال، به جای بلند شدن فوری از رختخواب، یک یا دو دقیقه قبل از ایستادن روی تخت بنشینید. پرستار کمک کند تا هنگام ایستادن یا نشستن تکیه گاهی برای فرد وجود داشته باشد.
• کم آبی بدن می‌تواند باعث سرگیجه شود، بنابراین مطمئن شوید که سالمند مقدار زیادی آب مینوشد.
• افرادی که دچار سرگیجه هستند باید همواره دنبال محل امنی برای ایستادن، نشستن یا دراز شدن باشد.
• سالمندان باید یک رژیم غذایی سالم سرشار از آهن و ویتامین E را در لیست برنامه غذایی خود قرار دهند.
• استعمال دخانیات می تواند به بدتر شدن شرایط کمک کند، بنابراین افراد مسن باید مصرف سیگار، تنباکو، توتون و… را کنار بگذارند.
• استفاده از دمنوش‌های حاوی زنجبیل، لیمو، عسل و بابونه نیز می‌توانند به جلوگیری از علائم سرگیجه تا حدودی کمک نمایند.
• ماساژ درمان نیز با افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی بهتر به مغز می‌تواند در این زمینه تاثیر گذار باشد.

توصیه میشود هر فردی که در اثر سرگیجه زمین خورده است به پزشک خود مراجعه کند تا از آسیب به سر یا آسیب‌های دیگر در امان باشد.

داروی سرگیجه سالمندان

در اکثر موارد سرگیجه  که با علائم سیستم دهلیزی یا ستون فقرات گردنی همراه است از طریق دارو قابل درمان نیست. در واقع داروها نمی‌توانند نقشی در کاهش شدت یا تکرر سرگیجه داشته باشند. اما برای بهبود شرایط و عوارض ناشی از سرگیجه مانند تهوع، گرفتگی عضلات گردن و ستون فقرات ممکن است داروهایی توسط پزشک تجویز شوند. بنا بر علت سرگیجه در سالمندان ممکن است داروهای زیر توصیه شوند:

• دیازپام (والیوم) و آلپرازولام (زاناکس) برای کاهش اضطراب 
• آنتی هیستامین ها و آنتی کولینرژیک‌های تجویزی برای کاهش سرگیجه و حالت تهوع
• داروهای پیشگیری کننده میگرن مانند بتابلاکرها

سخن پایانی

اگر سرگیجه باعث  نگرانی و استرس شما و عزیزان سالمندان شده می‌توانید درخواست ویزیت در منزل را از مرکز خدمات پرستاری تهران درمان داشته باشید. این مجموعه یکی از شناخته‌شده‌ترین مراکز خدمات پرستاری در تهران است که کادر حرفه ای از پرستاران و پزشکان با تجربه و متخصص را گرد هم آورده تا بتوانند به بهترین شکل خدمات درمانی مورد نیاز بیماران کودکان و افراد مسن را پاسخگو باشد. اگر به دنبال یک درمان ایمن برای سرگیجه در سالمندان هستید، می توانید با این مجموعه تماس بگیرید. جهت آگاهی از خدمات این مرکز می‌توانید به پیج اینستاگرام تهران درمان مراجعه کرده و در مورد خدمات ارائه شده توسط این مرکز اطلاعات لازم را کسب نمایید؛ همچنین میتوانید به اطلاعات تماس تلفنی، مشاوره رایگان آنلاین و مشاوره حضوری، در صفحه (تماس با ما)، دسترسی داشته باشید.